A Coruña i Santiago de Compostela to niektóre z atrakcji tej galicyjskiej prowincji, której żywiołowe wybrzeże w Rías Baixas oferuje swoją najbardziej uroczą stronę. 

Dobrze prosperujące miasto A Coruña oraz polityczna i kulturalna stolica Galicji, Santiago de Compostela, dzielą najbardziej północną i zachodnią część półwyspu. Jest to krańcowy punkt kontynentu europejskiego, finis terrae, który napełnił serce wojowniczych Rzymian terrorem. Zbudowali oni Wieżę Herkulesa (latarnię morską) obok obecnego miasta                A Coruña, która stała jako najdalszy punkt orientacyjny ich imperium. Tajemnica, która wówczas otaczała koniec świata, nie jest niczym innym jak legendą o przybyciu apostoła Jakuba na te ziemie, by głosić chrześcijaństwo. O jego przeniesieniu po śmierci – z Palestyny, gdzie został ścięty przez Heroda Agryppę – by tam zostać pochowanym, oraz o odkryciu w porę jego grobu w IX wieku, w samym środku szaleństwa rekonkwisty.

Wybrzeże A Coruña jest ciągiem przepięknych rías – dolin rzecznych ‘atakowanych’ przez morze. Między Estaca de Bares a Fisterra znajduje się duża część tzw. Rías Altas, w tym ujście rzeki A Coruña. Na zachód, pomiędzy Malpicą i Fisterrą, leży tak zwane Costa da Morte, najdziksze wybrzeże w Galicji i być może na całym świecie, scena straszliwych wraków statków, baraków i historycznych latarni morskich, ale także tętniących życiem targowisk i portów rybnych, dziewiczych plaż i klifów, gdzie życie trzyma się za wszelką cenę, wbrew wszelkim przeciwnościom losu. Wreszcie, pomiędzy Fisterrą a granicą z Pontevedrą, już w Rias Baixas, można znaleźć jedne z najbardziej radosnych krajobrazów Galicji.

Miasto A Coruña

Miasto A Coruña znajduje się na skalistej wysepce połączonej wąskim pasem z lądem stałym. Na północy, z widokiem na morze, stoi starożytna Wieża Herkulesa, wpisana w 2009 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To również najstarsza, aktywna latarnia morska na świecie o wysokości 104 metrów (II wiek), z której rozciąga się szeroki widok na zatokę i miasto. Na południu znajduje się zaokrąglony port, szósty co do ważności w Hiszpanii, w którym dominuje spektakularna szklana wieża mariny, a na zachód od przesmyku rozciągają się plaże Riazor i Orzán.

Właśnie Wieża Herkulesa posłużyła jako punkt odniesienia dla budowy obelisku milenijnego na nabrzeżu miasta, upamiętniającego początek XXI wieku. Pomnik wznosi swoją smukłą postać do nieba, osiągając wysokość 46 metrów.

Stare miasto, położone na starej wysepce, to spokojna okolica wąskich uliczek i uroczych małych placyków, z miejscami równie interesującymi dla zwiedzających takimi jak: kolegiata Santa Maria del Campo, romańska katedra z trzema nawami pokrytymi sklepieniami beczkowymi wzmocnionymi łukami Fajones, portykiem z XIII i XIV wieku, gotyckimi oknami różanymi oraz z zainstalowanym z boku, Muzeum Sztuki Sakralnej; Plac Santa Bárbara, który chroni klasztor o tej samej nazwie przed światowym hałasem, z piękną romańską płaskorzeźbą na drzwiach, przedstawiającą ciężar dusz przed Chrystusem; ogród San Carlos, gdzie leży generał John Moore, który zginął w bitwie pod Elviña; zamek San Antón, forteca z czasów Filipa II, która stanowiła część systemu obronnego miasta i której kazamaty służyły jako więzienie dla ludzi takich jak Malaspina, obecnie mieszczące Muzeum Archeologiczne i Historyczne, w którym wyróżnia się sala poświęcona prehistorycznemu złotnictwu; oraz kościół Santiago, w którym zachowały się elementy romańskie, takie jak drzwi północne i potrójna absyda.

Centrum miasta, będące przedłużeniem starego miasta, zajmuje przesmyk z jego szerokimi alejami i ulicami handlowymi. Znajduje się tu Avenida de la Marina, której wysokie galerie nadały miastu piękny przydomek szklanego miasta, oraz Plaza de María Pita, plac dla pieszych przypominający o bohaterce, która w 1589 roku zerwała flagę od angielskiego chorążego, który przewodził najeźdźcom prowadzonym przez Drake’a; portyki, galerie i tętniące życiem ogródki restauracyjne dzielą ten plac z ratuszem.

Oprócz Muzeum Archeologicznego i Historycznego, inne przestrzenie muzealne, których nie można pominąć, to Muzeum Sztuk Pięknych, w którym znajdują się ryciny Goi; Domus-House of Man, interaktywne muzeum poświęcone człowiekowi (zmysły, genetyka, reprodukcja…), które mieści się w niesamowitym futurystycznym budynku zaprojektowanym przez Arata Isozaki; Akwarium Finisterrae, w pobliżu Wieży Herkulesa, poświęcone głównie pokazaniu morskiego ekosystemu wybrzeża Galicji; oraz MUNCYT, który zachowuje ponad 15. 000 obiektów obejmujących przyrządy naukowe, aparaturę technologiczną, pojazdy transportowe i narzędzia przemysłowe.

Szczególny hołd Coruña składa również Picasso z muzeum domowym najbardziej wpływowego artysty XX wieku, który mieszkał w tym mieście przez cztery lata (w latach 1891-1895). Tutaj zaczął swą przygodę jako malarz i zrealizował swoją pierwszą wystawę. 

Inne ciekawe miejsca kulturalne to Muzeum Domu María Pita, upamiętniające bohaterkę z A Coruña, oraz Fundacja Pedro Barrié de la Maza, która oferuje wszelkiego rodzaju działania i awangardowy program.

Santiago de Compostela

W miejscu zajmowanym przez portyk katedry, szczątki, które miały należeć do apostoła Santiago, zostały ekshumowane w roku 813. To odkrycie miało zmienić Santiago de Compostela w trzecie centrum pielgrzymkowe Chrześcijan po Jerozolimie i Rzymie. Miasto to było celem średniowiecznych wędrówek i tak też pozostało do dziś. Santiago de Compostela to miasto o niezrównanej monumentalności w Galicji, które słusznie zasłużyło sobie na znalezienie się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Wszystko to, wraz z jego statusem miasta uniwersyteckiego, tworzy atmosferę między średniowieczem a młodością, między sacrum a frywolnością, która przenika każdy zakątek Composteli, a w tym również serca odwiedzających je osób.

Plac Obradoiro jest monumentalnym centrum Santiago. Na tym placu i w jego otoczeniu znajdują się budynki, które podsumowują zachodnią architekturę ostatniego tysiąclecia: pazo Xelmírez, w świeckim stylu romańskim; szkoła San Xerome, z późnogotyckimi drzwiami; Hostal de los Reyes Católicos, w stylu platereski, który jest obecnie hotelem; fasada katedry, skarb hiszpańskiego baroku; klasztor San Martíño Pinario, którego architektura rywalizuje z architekturą samej katedry pod względem zainteresowania; oraz pazo de Raxoy, neoklasyczny budynek, w którym mieści się ratusz miejski oraz prezydencja Xunta de Galicia.

Katedra jest największą i najbardziej majestatyczną świątynią romańską w Hiszpanii. Zbudowany na szczycie przedromańskiego kościoła z IX wieku, główne dzieło trwało od 1075 do 1124 roku, z późniejszymi dodatkami gotyku, renesansu, plateresco, baroku, a nawet neoklasycyzmu.

Portyk Chwały pochodzi z 1188 roku. Jest to arcydzieło Mateo, ozdobione ponad 200 figurami o niezwykłej wyrazistości, wśród których sam autor zaprezentował się w postawie modlitwy – Santo dos Croques, który według tradycji obdarza mądrością tych, którzy uderzają go w głowę. Wspaniały kompleks zewnętrzny uzupełniają drzwi północne – Azabachería, drzwi wschodnie – Santa o del Perdón, otwarte tylko w Roku Świętym oraz drzwi południowe – As Praterías, czyli prawdziwe muzeum rzeźby z XI i XII wieku.

Wewnątrz, botafumeiro – kolosalny palnik kadzidłowy obsługiwany przez tiraboleiros – oraz krypta Apostoła, najbardziej czczone miejsce w Santiago. Nad wysokim ołtarzem znajduje się polichromowany wizerunek świętego z XII wieku, do którego wszyscy zwiedzający mają zwyczaj się przytulać.

Wokół katedry, stare miasto jest ciągiem wąskich uliczek, ustronnych placów i fasad w różnych stylach, którym granit nadaje jedność. Dobrym tego przykładem jest Rúa do Vilar, prawie w całości portykowa, gdzie sklepy, księgarnie i kawiarnie odwiedzane przez młodych ludzi współistnieją bez ograniczeń z sąsiednim Casa do Deán, wspaniałym przykładem świeckiego baroku.

Dom Gotycki, świecka perła tego stylu i siedziba administracyjna Muzeum Pielgrzymek, znajduje się w starym budynku Banku Hiszpanii, na Praça das Praterias, na placu São Miguel. W pobliżu znajduje się XVII-wieczny klasztor Santo Domingo de Bonaval, w którym znajdują się słynne potrójne spiralne schody.

Rías Altas

Od Estaca de Bares, najdalej na północ wysuniętego przylądka Półwyspu Iberyjskiego i najbardziej na wschód wysuniętego wybrzeża A Coruña, na zachód idą za sobą głębokie ujścia rzek z gęstymi lasami sosnowymi i eukaliptusowymi jako tłem. Jest to niewielkie, a zarazem niskie wybrzeże, aż do Cabo Ortegal; ze skałami i domami- niskimi, pokrytymi łupkami. Mówi się o surowości tutejszego klimatu i oceanu, ale jego plaże ukryte wśród skał sprawiają, że zakochują się w nim wszyscy odwiedzający to miejsce.

Osadzone wśród zielonych wzgórz, ujście rzeki Ortigueira oblega port, który z kolei otoczony jest pięknymi ogrodami. Małe ujście rzeki Cedeira, bardzo zatopione, ma wspaniałe plaże i drogę, która zapewnia dobre widoki na nią i na wioskę.

Na grzbietach gór położonych w gminach Cedeira, Cariño i Ortigueira znajduje się Sierra de A Capelada, o dużym znaczeniu geologicznym, z jednym z najwyższych klifów w Europie: 612 m wysokości w punkcie widokowym Garita de Herbeira.

W Sierra de A Capelada znajduje się również słynne sanktuarium San Andrés de Teixido, gdzie, zgodnie z popularnym powiedzeniem, „vai de morto quen non foi de vivo” (pol. kto nie odwiedził go za życia, będzie to musiał zrobić po śmierci). Po obu stronach ścieżki prowadzącej do sanktuarium można zobaczyć 'milladoiros’, stosy kamieni, które pielgrzymi składali przez wieki. Legenda głosi, że milladoiros „przemówią na Sądzie Ostatecznym”.

Ferrol

Doskonała reda tworzy ujście rzeki Ferrol, do której prowadzi wąski sześciokilometrowy kanał chroniony przez dwa forty: San Felipe i A Palma, każdy na jednym brzegu, które wcześniej były połączone łańcuchem, aby zapobiec wtargnięciu wroga.

Jego strategiczne położenie i korzystne wiatry sprawiły, że miejscowość Ferrol stała się regularnym punktem wyjścia dla Ameryki, chociaż jej potencjał został w pełni wykorzystany dopiero w XVIII wieku, kiedy to król Ferdynand VI i król Karol III zdecydowali się przekształcić ją w główny port wojskowy, którym jest do dzisiaj. Z tego czasu pochodzi projekt starego kwartału, z jego geometrycznym układem.

Sztab Generalny I Grupy Działania Marynarki Wojennej ma siedzibę w Ferrol, a jego Arsenał jest główną bazą wsparcia logistycznego dla statków i obiektów Marynarki Wojennej w rejonie Morza Kantabryjskiego. Dziedzictwem bogatej przeszłości jest stara dzielnica ze stromymi ulicami, domami ze szklanymi galeriami i trzema wspaniale zdobionymi gotyckimi kościołami: Santa María del Azogue, San Francisco i Santiago.

Costa de Morte

W ostatnim stuleciu na poszarpanym wybrzeżu rozciągającym się od A Coruña do Fisterry doszło do ponad 140 dużych wypadków statków, z których większość spowodowana była trudnymi warunkami morskimi, a pozostałe przez raqueiros, czyli galicyjskich piratów lądowych. W trudnych czasach zwabiali oni statki wprowadzającymi w błąd znakami. Malpica jest pierwszą ciekawą miejscowością i najpiękniejszym portem, z kolorowymi domami skulonymi nad tętniącym życiem targiem rybnym. Ścieżka, która prowadzi do pobliskiej kaplicy San Adrián i najbliższej latarni morskiej jest doskonałym punktem widokowym na Wyspy Sisargas, naturalny obszar o dużym znaczeniu ornitologicznym.

Na zachód i trochę na południe od Malpicy znajduje się Corme e Laxe, a obok Corme, Punta Roncudo, które, jak mówią ci, co znają się na burzach, jest najlepszym miejscem w Galicji do kontemplowania tzw. rozpętanej furii Neptuna; a ci, co znają się na percebes (kaczenice), twierdzą, że nigdzie nie ma lepszych na świecie niż właśnie tutaj. Na tle ciemnego, wzburzonego morza, biała latarnia morska i białe krzyże są wycięte na pamiątkę percebeiros (osoby łowiące percebes), którzy zginęli przez zdradzieckie fale.

Po drugiej stronie ujścia Corme znajduje się Laxe, z plażą o drobnym, jak mąka, białym piasku, i gotyckim kościołem Santa Maria da Atalaia, ze złoconego kamienia z Berrocco. Teren ten ma wspaniały smak morski, zwłaszcza Calle Real, która jest wyłożona szlachetnymi domami. Po drodze do latarni morskiej znajduje się cmentarz z wysokimi niszami, z którego na południe widać najdzikszą część Costa da Morte.

Taka część dzikiego wybrzeża zaczyna się w Camelle, wiosce na końcu świata, gdzie można odwiedzić bardzo ciekawy i zniszczony skansen rzeźb Mana, (z widoczną estetyką Gaudiego), niemieckiego malarza, filozofa i rzeźbiarza, który mieszkał tu do swojej śmierci w grudniu 2012 roku. Wypadek statku Prestige najpierw, a później burza, zniszczyły znaczną część twórczości tego artysty, którą niedawno zainicjowany projekt „MAN: morze, sztuka i natura” stara się teraz odzyskać.

W pobliżu znajduje się polna ścieżka nadająca się do jazdy samochodem, która zaczyna przebiegać przez 18 kilometrów wzdłuż wybrzeża poprzez krajobrazy oszałamiające pięknem i samotnością, takie jak: plaża O Trece, której wznoszące się wydmy dały początek Mount Blanco; ustronny angielski cmentarz, na którym w 1890 r. rozbił się statek szkolny „The Serpent” – 172 zabitych i tylko trzech ocalałych; piękna latarnia morska i wysepki przylądka Vilán, gdzie znajdują się takie rzadkie zwierzęta jak nurzyk zwyczajny, mewa trójpalczasta i kormoran czubaty.

Kolejnym kamieniem milowym w naszej podróży z północy na południe i ze wschodu na zachód wzdłuż Costa da Morte jest Camariñas, miejsce słynące z koronek klockowych, które wykonywane są nad morzem.

Naprzeciwko, za ujściem Camariñas, znajduje się Muxía. Na końcu miasta na skale położone jest sanktuarium Virxe da Barca, nieustannie bite przez falę, które dała początek formom erozyjnym, takim jak Pedra da Abalar. Jest to skała o kształcie skorupy żółwia, ważącej dziesięć tonów, która potrząsa się potulnie, gdy na nią nadepniesz, co robią wszyscy turyści.

Wyposażony w świetlistą latarnię morską od 1853 roku i akustyczną od 1888 roku, przylądek Fisterry jest wysokim cyplem, na którym przychodzą tłumy ciekawskich ludzi. Obok latarni morskiej znajduje się nawet zajazd, a następnie tętniące życiem restauracje sąsiedniego portu Fisterra, gdzie na jałowym dnie plaży Langosteira nurkowie pękają w worki pełne świeżo złowionych navajas (rodzaju małży).

To nadmorskie miasto posiada dwa piękne kościoły: Nosa Señora do Bon Suceso i Santa Maria das Areas, z końca XII wieku. W historycznym centrum znajduje się zamek San Carlos, natomiast w porcie stoi pomnik Emigranta.

Z Fisterry, skręcając na południe, otwiera się ujście Corcubion, które otacza gminy Fisterra, Cee, Dumbria i Carnota, gdzie fale Atlantyku utworzyły duży piaszczysty obszar o długości 7 kilometrów i szerokości do 1 kilometra podczas odpływu.

Rías Baixas

W tych okolicach Galicja oferuje swoje najbardziej przyjazne oblicze, najsłodszy krajobraz, jedne z najlepszych plaż i najbardziej popularnych miejsc latem. Atrakcyjność, którą dodatkowo wzmacnia doskonała jakość lokalnej gastronomii, oparta jest na niespotykanym bogactwie morza. Prowincji A Coruña odpowiadają ujścia rzek Muros i Noia oraz północny brzeg Arousa, ten ostatni znajduje się już na granicy z prowincją Pontevedra.

Ujście Muros i Noia, do którego wpływa rzeka Tambre, uwodzi podróżnych dzikim pięknem swych krajobrazów, szczególnie tych na północnym brzegu, które są pokryte lasami. Muros to typowa wioska rybacka. Z kolei Noia zachowuje na placu przed morzem piękny gotycki kościół San Martín, ze wspaniałym rzeźbionym frontem i różanym oknem.

Ría de Arousa zaczyna się przy ujściu rzeki Ulla i jest oddzielona od poprzedniego półwyspem Barbanza, gdzie znajduje się punkt widokowy Curota (10 km od Puebla del Caramiñal), z którego w jasne dni pokrywa się cała linia brzegowa od Fisterry do Miño.

W pobliżu ujścia rzeki, nad brzegiem Ulli, leży Padrón, który był niegdyś portem morskim i miejscem, gdzie według legendy wylądowało ciało Santiago. W kościele parafialnym w Santiago znajduje się pedrón, czyli miejsce cumowania, w którym podobno zadokował statek, który przywiózł szczątki apostoła do Galicji. Padrón słynie również z papryki, tej ostrej i mniej ostrej oraz z tego, że był domem poetki Rosalii de Castro (1837-1885). Casa de la Matanza, w której mieszkała przez ostatnie lata, jest obecnie muzeum.

Nieco ponad 20 km od Santiago, w Iria Flavia, w gminie Padrón, ma swoją siedzibę Fundacja Camilo José Cela, przestrzeń, w której gromadzone są prace, rękopisy i prywatne zbiory noblisty w dziedzinie literatury. Muzeum zajmuje niektóre domy zbudowane w XVIII wieku jako rezydencje kanoników, naprzeciwko kolegiaty Santa María de Adina. W kompleksie znajduje się biblioteka licząca ponad 45.000 woluminów, galeria sztuki z ponad 700 oryginalnymi obrazami, sala na 178 miejsc oraz sale lekcyjne i wystawiennicze, a także przedmioty i zbiory, które galicyjski pisarz gromadził przez całe swoje życie.

Pogoda w A Coruña