Historia Hiszpanii nie może być wyjaśniona bez historii Kastylii, a historia Kastylii nie ma sensu bez historii Burgos, czyli głównej osi hiszpańskich dziejów i miejsca uwielbianego przez wielu królów i watażków.

Ta historyczna Cabeza de Castilla (pol. głowa Kastylii-jak nazywana jest prowincja Burgos), która widziała narodziny tak znamienitych postaci jak kastylijski bohater z Burgos par excellence, El Cid Campeador, rozciąga się u stóp swojej monumentalnej gotyckiej katedry, nad którą prace rozpoczęto w 1221 roku z wcześniejszego kościoła romańskiego i na wzór wielkich świątyń francuskich. Katedra w Burgos rozciąga się od najczystszego gotyku pierwotnego dzieła, obecnego w drzwiach i nawach, po flamboyant, z ważnymi wpływami latynoamerykańskimi, które można zobaczyć w kopule.

Piękne ażurowe wieże świątyni, zwieńczone smukłymi iglicami, wyróżniają się na pierwszy rzut oka. Na obu końcach otwierają się drzwi Sarmental i Coronería, oba z XIII wieku. Na jej głównej fasadzie znajduje się Puerta Real lub Puerta del Perdón, zreformowane w XVIII wieku, a także na zewnątrz niezwykła ośmiokątna kopuła.

Po wejściu do środka jej artystyczna zawartość jest równie obfita i bogata. Świątynia ma plan krzyża łacińskiego z trzema nawami, ambulatorium i nawą poprzeczną. Jak tylko przejdzie się do środka, pojawiają się wyartykułowane postacie Papamoscas i jego kolegi Martinillo, tworzące część niezwykłego zegara, a nieco dalej, w centrum transeptu, znajdują się grobowce Cida Campeadora i jego żony. Przed głównym ołtarzem chóru znajduje się gotycki grób założyciela katedry, biskupa Mauricio.

Równowagę najznakomitszych fragmentów świątyni dopełnia Kaplica Konstabla, znajdująca się w obszarze absydy i zbudowana w latach 1482-1494 przez Szymona z Kolonii, Kaplica Santa Tecla, tak zwane złote schody i krużganek, zbudowane w XIV wieku i składające się z dwóch pięter.

Tak samo jak wnętrze świątyni łączy w sobie prestiżową różnorodność dzieł artystycznych, tak samo otoczenie katedry zasiane jest wspaniałymi dziełami architektury, takimi jak kościół San Nicolás oraz łuki Fernána Gonzáleza i San Martína, ten ostatni w stylu mudejar.

Doskonałość miasta kontynuowana jest przez tak zwaną Dzielnicę Zamkową, jedną z enklaw, która najlepiej zachowuje swoje średniowieczne oblicze oraz przez świątynie takie jak gotycki kościół San Esteban, gdzie zainstalowano Muzeum Ołtarzowe, z dziełami kastylijskimi z XVI i XVII wieku. Godne uwagi są również drzwi San Esteban i kościół San Gil, znajdujące się przed łukiem o tej samej nazwie. Już w dzielnicy San Lorenzo znajduje się przepiękny kościół barokowy, od którego pochodzi nazwa dzielnicy oraz Casa del Cordón, nazwany od franciszkańskiego sznura na drzwiach, który je obramowuje.

Na drugim końcu Espolón usytuowany jest Arco de Santa María, do którego dojść można przyjemnym spacerem wzdłuż brzegów rzeki Arlanzón otoczonych drzewami. Jest to stara średniowieczna brama w murze, która została przebudowana na cześć Karola V w 1536 roku. Wśród jego krenelowanych wież znajdują się różne posągi ludzi związanych z historią miasta.

Poza Burgos, choć blisko miasta, koniecznie trzeba odwiedzić Klasztory Las Huelgas i Cartuja de Miraflores. W pierwszym przypadku mówimy o budynku pomyślanym jako miejsce pochówku rodziny królewskiej oraz miejsce rekolekcji duchowych dla dziewcząt, który znajdował się pod opieką sióstr zakonnych z San Bernardo. Z perspektywy stylistycznej klasztor stanowi przejście od romańskiego do gotyckiego stylu sztuki cysterskiej.

Natomiast Cartuja de Miraflores stoi około 3 km na wschód od Burgos i została zbudowana w 1442 r., a następnie odbudowana po pożarze. W XVI wieku dodano iglice i pęknięcia, które nadają smukłość wysokim ścianom.

Historia i sztuka w stolicy Burgos to nie tylko dziedzictwo zbudowane na przestrzeni wieków, ale także nowe budynki wzniesione w ostatnich latach, na czele z Muzeum Ewolucji Człowieka, w którym znajdują się znaleziska z terenów Atapuerca, którym później poświęcimy kilka zdań, a także organizowane są warsztaty edukacyjne, seminaria i konferencje. Zwiedzanie nowoczesnego budynku, zaprojektowanego przez hiszpańskiego architekta i malarza Juana Navarro Baldewega, jest ekscytującym odkryciem dla podróżnika, który znajduje w nim wszystkie odpowiedzi na temat ewolucji człowieka i pogłębia relacje między człowiekiem a naturą.

Lerma

Układ urbanistyczny Lermy jest dziś jednym z najlepiej zachowanych kompleksów historyczno-artystycznych w Hiszpanii w stylu herreryjskim, dzięki postaci Don Francisco de Rojas y Sandoval, który jest ściśle związany z jej historią.

Położone na wzgórzu z widokiem na dolinę Arlanzy, w połowie drogi między brzegiem rzeki Duero a stolicą Burgos, miasto straciło swój starożytny wygląd na życzenie Don Francisco, który w czasach króla Filipa III cieszył się ogromną władzą i poświęcił się upiększaniu swojej rodzimej ziemi w latach 1600-1617.

W tym czasie miasto zostało powiększone i uprzywilejowane poprzez budowę takich obiektów jak: Pałac Książęcy, który przewodniczy wielkiemu Placowi Książęcemu czyli scenie święta pałacowego obchodzonego w czasach książęcych; Rynek Główny z jego zabudowaniami; sześć klasztorów i kolegiata. W tym okresie dokonano także remontu innych budynków i założono przemysł sukienniczy i farbiarski oraz drukarnie z licencją królewską i szpital.

Dawna kolegiata San Pedro, późnogotycka budowla, ma eleganckie proporcje z trzema nawami i transeptem. W głównym ołtarzu znajdują się obrazy rzeźbiarza Gregorio Fernándeza, a przed ołtarzem modlitewny posąg arcybiskupa Cristóbala de Rojas y Sandovala.

Na szczycie listy klasztorów wzniesionych w czasach księdza Franciszka de Rojasa y Sandovala znajduje się ten z San Blas, który choć nie był pierwszym, to jednak był tym, który dawał księciu największą dumę ze wszystkich wzniesionych przez niego budynków sakralnych. Jego budowę rozpoczął w 1613 roku Francisco de Mora dla sióstr dominikanek, a wśród jego artystycznych skarbów znajduje się główny ołtarz z XVII wieku z ważnymi obrazami z początku XVI wieku oraz odpowiednia kolekcja rzeźb, obrazów i relikwiarzy.

Łączną liczbę klasztorów wybudowanych na jego zlecenie uzupełniają: Klasztor św. Teresy, wybudowany dla braci karmelitów; Klasztor Wniebowzięcia NMP, najstarszy ze wszystkich; Klasztor Matki Bożej, położony na obrzeżach dla sióstr karmelitanek; klasztor św. Dominika, wzniesiony przez księcia dla jego dominikańskich protegowanych, i wreszcie klasztor św. Franciszka dla braci franciszkanów.

Panowanie i elegancja, jaką przekazuje Lerma, znając swoje najsłynniejsze zakątki, nabierają maksymalnego wyrazu podczas odkrywania Placu Santa Clara, bardzo ustronnego zakątka pomiędzy klasztorem Santa Teresa a Santa Clara. W centrum pochowane są szczątki bohatera wojny o niepodległość, partyzanta Cura Merino, a w tle znajduje się wspornikowy pasaż łączący Pałac Książęcy z Kościołem Kolegialnym, z którego rozciąga się spektakularny widok na równinę Arlanzy.

Santo Domingo de Silos

Mówienie o prowincji Burgos, a nie o Klasztorze Santo Domingo de Silos jest niemalże jak niemówienie niczego. Budynek znajduje się we wschodniej części małej doliny na wielkim płaskowyżu kastylijskim, a jego historyczne znaczenie jest oczywiste, gdy spojrzy się na jego historię i odkryje, że był to klasztor o wielkim życiorysie i działalności, ponieważ stanowił centrum pielgrzymek, edukacji, kultury i sztuki.

Wiek kompleksu nie odpowiada jego obecnemu wyglądowi, który został znacznie przekształcony przez okoliczności historyczne. Nie zmieniła się jednak rola, jaką odegrał i nadal odgrywa jego romański krużganek, który wciąż jest centrum życia wspólnoty klasztornej. Architektonicznie, krużganek ma dwa nakładające się poziomy: dolny i górny. 

Dolny pochodzi z dwóch okresów: galeria Wschodnia i Północna pochodzą z drugiej połowy XI wieku, a galeria Zachodnia i Południowa z XII wieku. Obiekt tworzy prostokąt, w sumie 16 łuków w galeriach północnej i południowej oraz 14 w galeriach wschodniej i zachodniej. Płaskorzeźby i kapituły są same w sobie dziełami o nieobliczalnej wartości artystycznej.

W średniowiecznej sali kompleksu wystawione są przedmioty uratowane przed konfiskatą przez Mendizábala. 

Jednak drugą przestrzenią po krużganku, która ma więcej sympatyków pośród zwiedzających, jest sklep aptekarski z początku XVIII wieku. Tutaj przechowywane są półki z garnkami na eliksiry i lekarstwa, a także piece, retorty i alembiki.

Covarrubias

Bardzo blisko Santo Domingo de Silos znajduje się Covarrubias, jedno z miast kastylijskich, które najlepiej zachowuje swój średniowieczny wizerunek, dlatego warto je odwiedzić. Po przybyciu na miejsce, platereskowy łuk, ozdobiony w 1575 roku, prowadzi podróżnego do monumentalnego ogrodzenia, gdzie znajdują się brukowane Plaza de Doña Urraca i Plaza de Doña Sancha. W wąskich uliczkach, które zbiegają się w ich kierunku, domy są rozmieszczone z typowymi ramami z drewna jałowca na filarach, które są również wykonane z drewna i z ciekawymi balkonami. Przykładem tego jest dom Dani Sanchy.

Kolegiata San Cosme i San Damiano, późnogotycki budynek wzniesiony między XV a XVI w., w którym pochowana jest księżna Christina z Norwegii, otwiera swoje podwoje dla podróżnych w zalesionym narożniku.

Aranda de Duero

Ribera Burgos jest częścią słynnego regionu winiarskiego Ribera del Duero, który obejmuje prowincje Valladolid, Burgos, Segovia i Soria. Jej wina są uznawane i chronione na całym świecie pod własną nazwą pochodzenia. Aby je spróbować, możemy udać się do winiarni, a także – w tych, które je oferują – wybrać się na wycieczkę z przewodnikiem, wziąć udział w kursie degustacyjnym lub na przykład spróbować czekolady, jak to ma miejsce w Winiarni PradoRey, w Gumiel de Mercado. Bodegas Cuevas Jiménez jest również zaangażowany w otwarcie swoich drzwi dla miłośników wina, pokazując im wnętrza winnicy, a na koniec, kończąc wizytę degustacją win.

W epicentrum wielkiej równiny nawadniającej rzekę Duero znajduje się stolica regionu nadrzecznego: Aranda de Duero. Jest to nie tylko trzecie co do ważności miasto w prowincji Burgos, ale również istotne z artystycznego punktu widzenia, ponieważ w jego centrum miejskim przeplatają się stare budynki i rezydencje z nowoczesnymi konstrukcjami. To, co nie zmieniło się i nadal jest takie samo w Arandzie, to znaczenie uprawy winorośli, która nadal odgrywa zasadniczą rolę w życiu i kulturze jej mieszkańców. W rzeczywistości w wielu domach zachowały się stare piwnice winiarskie, które przetrwały obok tych nowoczesnych i zamożnych.

Wartość architektoniczna Arandy jest oczywista podczas zwiedzania gotyckiego kościoła Santa Maria z XV wieku. Jego wystawna fasada, przypisywana Juanowi de Colonia, ma nieopisany wygląd. Obok niej, artystyczną panoramę miasta dopełniają: kościół San Juan, również gotycki; Pałac rodziny Berdugo, elegancka, okazała rezydencja zbudowana w XV wieku; Humilladero; Sanktuarium Virgen de las Viñas oraz Puente de las Tenerías (Most Garbarski) średniowiecznego pochodzenia, położony nad rzeką Bañuelos.

Atapuerca

Aby zrozumieć świat, w którym żyjemy, konieczne jest poznanie aspektów naszej przeszłości. Prace prowadzone przez archeologów w łańcuchu górskim Atapuerca, jednym z najważniejszych stanowisk archeologicznych na świecie, oraz kolejne odkrycia pomogły człowiekowi lepiej poznać swoich przodków.

Wykopaliska rozpoczęły się w 1978 roku po tym, jak archeolodzy zobaczyli w ziemi wiele kości i prehistorycznych instrumentów. Kolejne odkrycia doprowadziły do tego, że część łańcucha została uznana w 1991 r. za stanowisko o znaczeniu kulturowym, z kategorią strefy archeologicznej. Już w 2000 roku UNESCO uznało ją za światowe dziedzictwo. Jej zainteresowanie zostało również docenione kilkoma nagrodami, w tym nagrodą Księcia Asturii za badania naukowe i techniczne, otrzymaną w 1997 roku.

To miejsce, unikalne na skalę światową, pokazuje zwiedzającym zakątki, w których naukowcy kopią, aby wydobyć małe fragmenty naszej historii. W tak zwanej Trinchera del Ferrocarril, najsłynniejszej ze 180 znalezionych do tej pory miejsc, kości o największym zainteresowaniu naukowym zostały znalezione w galeriach Gran Dolina i Sima del Elefante. W Sima del Elefante znaleziono najstarsze szczątki ludzkiej obecności w całym łańcuchu, sięgające prawie półtora miliona lat, podczas gdy w Gran Dolina dokonano ostatniego wielkiego odkrycia z pojawieniem się szczątków Homo antecessora, osobnika sprzed około 900.000 lat, wysokiego, silnego, o archaicznej twarzy i małym mózgu, uważanego za najstarszy gatunek hominidów w Europie.

Kolejne ciekawe odkrycie zostało dokonane w głębi Cueva Mayor, gdzie odkryto szczątki około 33 osób, które zmarły 300.000 lat temu. Większość z nich to młodzi mężczyźni i kobiety, wysocy, zdrowi i silni, ale o krótkiej średniej długości życia. Przy wejściu do jaskini znaleziska wskazują, że ostatnie grupy myśliwych-zbieraczy żyły 10.000 lat temu.

Odkrycia w Atapuerca były kluczem do poznania naszych przodków i Burgos, po raz kolejny decydującym o zlokalizowaniu pierwszych słów napisanych w języku hiszpańskim, które historycy i naukowcy przypisują niektórym dokumentom znalezionym w klasztorze Valpuesta, 90 km od stolicy Burgos. 

Odrzucając teorię, że Glosy Emiliańskie z San Millán de la Cogoda w La Rioja były pierwszą stroną literatury hiszpańskiej, Królewska Akademia Hiszpańska (RAE) akredytowała w 2010 roku, że określenia w języku kastylijskim znalezione w klasztorze Burgos były o dwa wieki starsze (XI wiek).

W szczególności, hiszpańskie słowa zostały znalezione w kopiarzach, tekstach, które zawierają informacje o datkach i opłatach za usługi pogrzebowe dokonane przez osoby prywatne na rzecz klasztoru w Burgos, solidnej, eleganckiej i przypominającej twierdzę budowli.

Obszary naturalne

Ziemie Burgos zachowują naturalne obszary, które stanowią niekończącą się krainę niespodzianek. Wąwóz Yecli, Góry Obarenses, Kanion Ebro i Pasmo Górskie Demanda to tylko niektóre z tych nieoczekiwanych miejsc.

– Wąwóz Yecli. Ogłoszony Parkiem Przyrodniczym, jest to głęboki i wąski wąwóz utworzony przez rzekę Mataviejas w Peñas de Cervera, w regionie Arlanza, w centrum prowincji. W jego okolicy znajdują się największe i najlepiej zachowane jałowce na świecie. Ponadto występują tam również takie gatunki jak dęby ostrolistne, quercus pyrenaica, dęby portugalskie oraz bogata populacja ptaków drapieżnych, wśród których wyróżnia się 395 par sępów płowych.

– Góry Obarenes. Miejsce to, położone na północny wschód od stolicy Burgos, charakteryzuje się wąwozami i ma postać Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków i Parku Przyrodniczego. Wyróżnia się dużymi gajami bukowymi i dębowymi oraz obecnością sępa płowego, ścierwnika, orła przedniego, jastrzębia zwyczajnego, krogulca zwyczajnego, sokoła wędrownego, puchacza zwyczajnego i wieszczka.

– Kanion Ebro. Uważany przez wielu za najpiękniejszy kanion na płaskowyżu kastylijskim, jest wyrzeźbiony przez rzeki Ebro i Rudrón i znajduje się w gminie Valdelateja, w zachodniej części województwa. Do jego walorów przyrodniczych należą obfite lasy rzeczne z topolami, lipami, olszami, wierzbami i jesionami. Pstrągi i brzany pospolite są z kolei powszechne w wodach rzecznych.

– Pasmo Górskie Demanda. Podłużny masyw tworzący to pasmo górskie znajduje się w południowo-wschodniej części Burgos, a jego park naturalny rozciąga się na krainy La Rioja. Jest to obszar obfitych zalesień sosnami, dębami, dębami ostrolistnymi, ostrokrzewami i jednymi z najbardziej wysuniętych na południe lasami bukowymi w Europie. W okolicy żyją dziki, sarny, żbiki europejskie, wiewiórki, króliki, zające, lisy i wilki, a na niebie latają ptaki takie jak sęp płowy, trzmielojad, jastrząb zwyczajny oraz kukułka.

Pogoda w Burgos